Trong thời gian gần đây, rất nhiều hệ thống doanh nghiệp, trong đó có cả các tập đoàn lớn, bị tấn công bởi Mã độc tống tiền (Ransomware). Hãy cùng OSAM tìm hiểu về hiểm họa an ninh mạng này để phòng tránh trước nguy cơ bị kẻ gian trục lợi nhé.
Ransomware là gì?
Ransomware là một loại phần mềm độc hại mã hóa dữ liệu quan trọng của người dùng hoặc tổ chức để tống tiền. Kẻ tấn công sẽ mã hóa các file, cơ sở dữ liệu hoặc ứng dụng khiến nạn nhân không thể truy cập. Sau đó, chúng sẽ yêu cầu trả một khoản tiền chuộc để cung cấp công cụ giải mã và khôi phục quyền truy cập.
Ransomware thường được thiết kế để lan truyền trên mạng, tấn công các máy chủ chứa database và file, gây tê liệt hoạt động của toàn bộ tổ chức. Ransomware là một mối đe dọa ngày càng gia tăng, gây thiệt hại hàng tỷ USD do tiền chuộc được trả cho tội phạm mạng, đồng thời khiến các doanh nghiệp và tổ chức chính phủ thiệt hại đáng kể về dữ liệu và chi phí phục hồi.
Ransomware hoạt động như thế nào?
Ransomware hoạt động như một vụ bắt cóc tống tiền mà ‘con tin’ ở đây là các dữ liệu bị ‘bắt cóc’. Chúng sử dụng phương thức mã hóa bất đối xứng, nghĩa là dùng cặp khóa để mã hóa và giải mã file. Kẻ tấn công sẽ tạo ra một cặp khóa Private – Public Key duy nhất cho nạn nhân. Private Key dùng để giải mã file được lưu trữ trên máy chủ của kẻ tấn công. Thông thường, kẻ tấn công chỉ cung cấp private key cho nạn nhân sau khi nhận được tiền chuộc, nhưng với các chiến dịch ransomware gần đây, điều này không phải lúc nào cũng đúng. Nếu không có private key, việc giải mã các file bị bắt cóc gần như là bất khả thi.
Ransomware có nhiều biến thể khác nhau. Chúng thường được phát tán qua các chiến dịch spam email hoặc tấn công nhắm mục tiêu. Malware cần một ‘vũ khí tấn công’ để xâm nhập vào thiết bị. Sau khi xâm nhập, malware sẽ ẩn náu trong hệ thống cho đến khi hoàn thành nhiệm vụ.
Sau khi khai thác lỗ hổng thành công, ransomware sẽ cài đặt và chạy một chương trình độc hại trên hệ thống bị nhiễm. Chương trình này sẽ tìm kiếm và mã hóa các file quan trọng, chẳng hạn như tài liệu Microsoft Word, hình ảnh, cơ sở dữ liệu, v.v… Ransomware cũng có thể lợi dụng các lỗ hổng của hệ thống và mạng để lây lan sang các máy tính khác, thậm chí toàn bộ tổ chức.
Khi các file đã được mã hóa, ransomware sẽ hiển thị thông báo yêu cầu nạn nhân trả tiền chuộc trong vòng 24 đến 48 giờ để giải mã file, nếu không các file sẽ bị mất vĩnh viễn. Nếu nạn nhân không có bản sao lưu dữ liệu hoặc bản sao lưu cũng bị mã hóa, họ sẽ phải đối mặt với lựa chọn trả tiền chuộc để khôi phục các file cá nhân, hoặc chấp nhận mất các dữ liệu bị bắt cóc.
Đọc thêm: Các mối đe dọa tấn công mạng và giải pháp cho doanh nghiệp năm 2024
Tại sao các nạn nhân dễ dàng sa bẫy Ransomware?
Ransomware và các biến thể của nó đang phát triển nhanh chóng để vượt qua các công nghệ phòng thủ vì một số lý do sau:
- Bộ công cụ mã độc sẵn có: Kẻ xấu có thể dễ dàng tìm thấy và sử dụng các bộ công cụ tạo mã độc để tùy chỉnh và sản sinh ra các mẫu ransomware mới theo ý muốn.
- Sử dụng ngôn ngữ lập trình chung linh hoạt: Ransomware có thể hoạt động trên nhiều hệ điều hành nhờ việc lợi dụng các ngôn ngữ lập trình chung được biết đến rộng rãi. Ví dụ, Ransom32 sử dụng Node.js với mã nguồn JavaScript để tấn công đa nền tảng.
- Áp dụng kỹ thuật mới: Kẻ tấn công không ngừng sáng tạo các kỹ thuật mã hóa mới, chẳng hạn như mã hóa toàn bộ ổ đĩa thay vì chỉ nhắm vào các file riêng lẻ, khiến việc khôi phục dữ liệu khó khăn hơn.
- Thị trường chợ đen cho mã độc: Ngày nay, tội phạm mạng không cần quá am hiểu về kỹ thuật. Các “chợ đen” trực tuyến cung cấp sẵn các chủng loại ransomware khác nhau, giúp bất kỳ kẻ xấu nào cũng có thể thực hiện tấn công và mang lại lợi nhuận cho kẻ tạo ra mã độc (chúng thường sẽ được hưởng một phần tiền chuộc).
Tại sao khó tìm ra thủ phạm đứng sau Ransomware?
- Sử dụng tiền điện tử ẩn danh: Việc sử dụng các loại tiền điện tử ẩn danh như Bitcoin để thanh toán tiền chuộc khiến việc theo dõi dòng tiền và truy tìm tội phạm trở nên khó khăn.
- Nhóm tội phạm mạng gia tăng: Các nhóm tội phạm mạng ngày càng nghĩ ra nhiều chiêu trò tấn công ransomware để kiếm lời nhanh chóng.
- Công cụ phát triển dễ dàng: Tính sẵn có của mã nguồn mở và các nền tảng ‘kéo – thả’ để tạo ransomware đã đẩy nhanh quá trình sản sinh các biến thể ransomware mới. Ngay cả những kẻ không chuyên về lập trình cũng có thể tạo ra ransomware của riêng mình.
- Mã độc đa hình: Thông thường, các loại mã độc tân tiến như ransomware được thiết kế theo dạng đa hình (polymorphic) để dễ dàng vượt qua các phần mềm bảo mật truyền thống dựa trên nhận dạng mã hash (dấu vân tay) của file.
Ransomware-as-a-service (RaaS) là gì?
Ransomware-as-a-service (RaaS) là một mô hình kinh tế tội phạm mạng cho phép kẻ tạo ra mã độc kiếm tiền từ thành quả của họ mà không cần tự mình phát tán ransomware. Tội phạm không chuyên về kỹ thuật có thể mua ransomware và thực hiện tấn công, sau đó trả lại cho kẻ phát triển một phần tiền chuộc thu được. Nhờ vậy, kẻ tạo ra mã độc giảm thiểu rủi ro và phần lớn công việc được thực hiện bởi những kẻ mua dịch vụ. Một số RaaS hoạt động theo mô hình đăng ký thuê bao, một số khác yêu cầu đăng ký để truy cập vào ransomware.
Làm sao để phòng thủ trước Ransomware
Để tránh ransomware và giảm thiểu thiệt hại nếu bị tấn công, hãy tuân theo các mẹo sau:
- Sao lưu dữ liệu: Cách tốt nhất để tránh mối đe dọa bị khóa khỏi các file quan trọng là đảm bảo bạn luôn có bản sao lưu của chúng, tốt nhất là lưu trữ trên đám mây và ổ cứng ngoài. Bằng cách này, nếu bạn bị nhiễm ransomware, bạn có thể xóa sạch máy tính hoặc thiết bị và khôi phục file từ bản sao lưu. Việc này giúp bảo vệ dữ liệu của bạn và bạn sẽ không cần trả tiền chuộc cho kẻ tấn công. Sao lưu không ngăn ngừa ransomware, nhưng nó có thể giảm thiểu rủi ro.
- Bảo mật các bản sao lưu: Đảm bảo dữ liệu sao lưu của bạn không thể truy cập để sửa đổi hoặc xóa từ các hệ thống lưu trữ dữ liệu. Ransomware sẽ tìm kiếm bản sao lưu dữ liệu và mã hóa hoặc xóa chúng để không thể khôi phục, vì vậy hãy sử dụng các hệ thống sao lưu không cho phép truy cập trực tiếp vào các file sao lưu.
- Sử dụng phần mềm bảo mật và cập nhật thường xuyên: Đảm bảo tất cả máy tính và thiết bị của bạn được bảo vệ bằng phần mềm bảo mật toàn diện và cập nhật tất cả phần mềm. Cần cập nhật phần mềm thiết bị thường xuyên vì các bản vá cho lỗ hổng thường được bao gồm trong mỗi bản cập nhật.
- Lướt web an toàn: Cẩn thận với những gì bạn click. Không trả lời email và tin nhắn văn bản từ người lạ và chỉ tải xuống ứng dụng từ các nguồn đáng tin cậy. Điều này rất quan trọng vì kẻ tấn công thường sử dụng kỹ thuật social engineering (thao túng tâm lý) để dụ bạn cài đặt các file nguy hiểm.
- Chỉ sử dụng mạng an toàn: Tránh sử dụng mạng Wifi công cộng vì nhiều mạng không an toàn và tội phạm mạng có thể theo dõi hoạt động internet của bạn. Thay vào đó, hãy cân nhắc cài đặt VPN, cung cấp cho bạn kết nối an toàn đến internet bất kể bạn ở đâu.
- Giữ cập nhật thông tin: Cập nhật các mối đe dọa ransomware mới nhất để biết những gì cần lưu ý. Trong trường hợp bạn bị nhiễm ransomware và chưa sao lưu tất cả file, một số công ty công nghệ cung cấp các công cụ giải mã để giúp đỡ nạn nhân.
- Thực hiện chương trình nâng cao nhận thức về an ninh mạng: Cung cấp đào tạo nhận thức về an ninh mạng thường xuyên cho mọi thành viên trong tổ chức của bạn để họ có thể tránh được các cuộc tấn công phishing và lừa đảo kỹ thuật xã hội khác. Thực hiện các buổi diễn tập và kiểm tra thường xuyên để đảm bảo việc đào tạo được tuân thủ.
Kết luận
Ransomware là mối đe dọa nghiêm trọng đối với cá nhân, doanh nghiệp và tổ chức. Để bảo vệ bản thân khỏi ransomware, điều quan trọng là phải thực hiện các biện pháp phòng ngừa như sao lưu dữ liệu thường xuyên, sử dụng phần mềm bảo mật và cập nhật, thực hành thói quen lướt web an toàn và chỉ sử dụng mạng an toàn. Nâng cao nhận thức về ransomware và các mối đe dọa an ninh mạng khác cũng rất quan trọng.
Ngoài ra, cần có sự hợp tác chặt chẽ giữa các cá nhân, doanh nghiệp, chính phủ và các cơ quan thực thi pháp luật để chống lại ransomware. Các cơ quan chức năng cần tăng cường điều tra và truy tố tội phạm mạng, đồng thời phát triển các công cụ và giải pháp mới để chống lại ransomware.
Nhận thấy tình trạng đáng báo động hiện tại, OSAM phối hợp cùng AWS Việt Nam, VSEC và Sapo tổ chức sự kiện: Ransomware Defense 2024: Bảo vệ Doanh nghiệp trong Thời đại Số nhằm giúp các doanh nghiệp có cái nhìn rõ ràng hơn về các hiểm họa Ransomware, cũng như cách thức áp dụng các biện pháp phòng chống mã độc tống tiền vào doanh nghiệp. Quý doanh nghiệp có nhu cầu đăng ký và tìm thêm thông tin về sự kiện, vui lòng tham khảo tại đây.
